Μεράκι,
συνεχής πνευματική εγρήγορση, πανελλήνιες πρωτιές αλλά και πολλά σχέδια
για το μέλλον. Η ομάδα γαλλοφωνίας της Νομικής Σχολής του ΔΠΘ, με
επικεφαλής τον διδάσκοντα Στέφανο Γραβάνη, δραστηριοποιείται,
προβληματίζεται, δημιουργεί και ανακαλύπτει σε ξένη γλώσσα.
Απόρροια της δραστηριοποίησης αυτής οι πολύ ωραίες δουλειές κάποιων φοιτητριών και φοιτητών με τις οποίες το Δημοκρίτειο συμμετέχει τα τελευταία χρόνια στον πανελλήνιο διαγωνισμό γαλλοφωνίας, που λαμβάνει χώρα κάθε Μάρτιο.
Για τις δουλειές αυτές, για την έννοια της γαλλοφωνίας εν γένει, αλλά και για τα μελλοντικά τους σχέδια μίλησαν στον Παρατηρητή της Θράκης, ο Στέφανος Γραβάνης, αλλά και τα μέλη της δυναμικής αυτής ομάδας Έλενα Μπαμπασιώτη και Κώστας Αποστολίδης.
ΠτΘ: Τι ακριβώς εννοούμε με τον όρο «γαλλοφωνία»;
Σ.Γ.: Όταν αναφερόμαστε στη γαλλοφωνία εννοούμε την πνευματική γαλλοφωνία και τη γαλλοφωνία ως πολιτικό θεσμό. Η γαλλοφωνία ως έννοια πνευματική είναι, θα μπορούσαμε να πούμε, το σύνολο των χωρών και των κατοίκων τους, που έχουνε δεσμούς με τη Γαλλία, γλωσσικούς, πολιτισμικούς, πολιτικούς, κ.λπ. Ο βασικός όμως φορέας και το κοινό σημείο αναφοράς είναι η γλώσσα. Διότι στη γαλλοφωνία ανήκουν χώρες που είτε είχανε τα γαλλικά ως πρώτη γλώσσα, είτε ως γλώσσα της διοίκησης, είτε ως δεύτερη γλώσσα. Κυρίως οι αφρικανικές και οι αραβικές χώρες που ήταν αποικίες ή είχαν μια σχέση εξάρτησης. Οπότε από τα μέσα του ’60 άρχισε να καλλιεργείται η ιδέα μιας ένωσης, ένα είδος συνεργασίας η οποία θα έχει ως στόχο τη σύναψη δεσμών, πολιτικών, κοινωνικών, πολιτισμικών, εμπορικών κ.λπ. μεταξύ όλων αυτών των χωρών που θα έχουν ως κοινό σημείο αναφοράς τη γαλλική γλώσσα.
ΠτΘ: Χώρες όπως η Αλγερία για παράδειγμα, που υπήρξε για δεκαετίες υπό γαλλική κατοχή, ήταν σύμφωνες στην υλοποίηση αυτής της ιδέας ή την είδαν εχθρικά;
Σ.Γ.: Βεβαίως ήταν σύμφωνες. Οι περισσότερες χώρες που εντάσσονται στον οργανισμό της γαλλοφωνίας είναι οι πρώην αποικίες. Δεν είναι σαν το common wealth, την ένωση της Βρετανικής Αυτοκρατορίας. Η γαλλοφωνία ως έννοια αναφέρεται στην προαγωγή των διαπολιτισμικών συναλλαγών κυρίως και έπειτα των πολιτικών και οικονομικών μεταξύ των χωρών που ανήκουν σε αυτό τον οργανισμό και φυσικά με κοινό τόπο συνεννόησης τη γαλλική γλώσσα. Σκεφτείτε ότι από το 2005 και η Ελλάδα ανήκει στη γαλλοφωνία χωρίς τα γαλλικά να είναι η πρώτη ούτε η γλώσσα της διοίκησης. Τα γαλλικά τα μάθαιναν οι Έλληνες ανέκαθεν και πολύ περισσότερο στο παρελθόν και, μάλιστα, από το 19ο αιώνα μέχρι και τη δεκαετία του ’50 ήταν η πρώτη ξένη γλώσσα. Ωστόσο παρέμενε ξένη γλώσσα.
Η ένωση αυτή δεν φιλοδοξεί να γίνει ένας οργανισμός όπου θα κυριαρχεί η μητροπολιτική Γαλλία με δεύτερους τους Καναδούς που θεωρούνται ισχυροί. Ίσα ίσα είναι ένας οργανισμός που έχει ως στόχο την προώθηση μιας πολιτικής προσέγγισης των λαών, κυρίως διαμέσου του πολιτισμού, του πνεύματος αλλά φυσικά και των σπουδών, της εκπαίδευσης και, σε δεύτερο επίπεδο, του εμπορίου, και της οικονομίας,
ΠτΘ: Και πως υλοποιείται αυτή η ιδέα;
Σ.Γ.: Υπάρχει ο οργανισμός γαλλοφωνίας με έδρα τη Γαλλία και τα κατά τόπους γραφεία της Κεντροανατολικής Ευρώπης, της Αφρικής, της Αμερικής κ.λπ. Υλοποιούνται δράσεις σε όλους τους τομείς: παιδεία, υγεία, κοινωνία. Για παράδειγμα δίνονται πολλές υποτροφίες σε φοιτητές για να σπουδάσουν όχι μόνο στη Γαλλία αλλά σε γαλλόφωνες χώρες γενικά. Επίσης, δράσεις όσον αφορά στην αντιμετώπιση προβλημάτων της καθημερινής ζωής, όπως κατασκευή κτιρίων ή υδρευτικών και αρδευτικών συστημάτων στις χώρες της Αφρικής κ.λπ.
ΠτΘ: Η γαλλοφωνία στην Ελλάδα «τρέχει» πιο πολύ από τα γαλλικά ινστιτούτα;
Σ.Γ.: Ένας φορέας είναι τα ινστιτούτα Αθηνών και Θεσσαλονίκης μαζί με τη γαλλική πρεσβεία στην Αθήνα και το γαλλικό προξενείο στη Θεσσαλονίκη. Κυρίως όμως εμπλέκονται τα γραφεία της γαλλοφωνίας. Εγγύτερα σε εμάς, όπως καταλαβαίνετε, είναι το Γαλλικό Προξενείο και το Γαλλικό Ινστιτούτου, μάλιστα ο πρόξενος είναι και διευθυντής του Ινστιτούτου.
ΠτΘ: Εσείς, ως Δημοκρίτειο, πως συμμετέχετε στη γαλλοφωνία;
Σ.Γ.: Κάθε χρόνο στις 20 Μαρτίου είναι η ημέρα της γαλλοφωνίας και υπάρχει συντονισμός με διάφορες δράσεις σε όλα τα μέρη της Ευρώπης και του κόσμου. Στην Ελλάδα υπάρχει ο διαγωνισμός της γαλλοφωνίας, που περιλαμβάνει όλους τους νέους από την πρωτοβάθμια εκπαίδευση, τα δημοτικά μέχρι τα πανεπιστήμια και τις επαγγελματικές σχολές. Ως Δημοκρίτειο και Νομική Σχολή συμμετείχαμε δύο χρονιές, πέρσι και φέτος.
Τι γίνεται λοιπόν σε αυτό το διαγωνισμό; Υπάρχει μία θεματική αυτό που λέγαμε για τις διαπολιτισμικές ανταλλαγές , πέρσι ήταν η νοσταλγία, με μια ευρεία έννοια. Προερχόμενη από τα ελληνικά, νόστος και άλγος, αναφερόταν για παράδειγμα στον Οδυσσέα και τη νοσταλγία στην Οδύσσεια. Οι παραγωγές ήταν ελεύθερες, ο καθένας μπορούσε να κάνει ό,τι παραγωγή ήθελε, καλλιτεχνική ή συγγραφική. Μπορούσες να σχεδιάσεις, να παράγεις κόμικς, να παράγεις κάτι σε γραπτό λόγο, ένα πεζογράφημα, ποίηση, κάτι οπτικοακουστικό, multimedia, άλλοι έκαναν ταινία μικρού μήκους, άλλοι θεατρική παράσταση. Με κοινό σημείο τα γαλλικά και τις δέκα λέξεις-κλειδιά της γαλλοφωνίας, που καθορίζονται από μία διεθνή επιτροπή. Φέτος ήταν η αφήγηση, να αφηγηθείς με όποιον τρόπο ήθελες, είτε γραπτά είτε μέσω εικόνας.
Να πούμε ότι πέρσι κερδίσαμε το πρώτο βραβείο με τη φοιτήτρια της Νομικής Μαρίνα Πετκανά, η οποία έγραψε ποίημα για τη νοσταλγία εμπλέκοντας στίχους του Σεφέρη και της Πολυδούρη με δικούς της στίχους. Κέρδισε έτσι το πρώτο βραβείο και ένα ταξίδι 15 ημερών στη Γαλλία, με όλα τα έξοδα πληρωμένα. Φέτος, κερδίσαμε με την Ιωάννα Λύτρα, που είναι στο πρώτο έτος, η οποία βασίστηκε στο μύθο της γοργόνας και του Μεγάλου Αλεξάνδρου και έγραψε ένα πολύ ωραίο ερωτικό ποίημα.
ΠτΘ: Μιλάμε για την πρώτη και τη δεύτερη θέση μεταξύ πόσων συμμετοχών;
Σ.Γ.: Απ’ όλη την Ελλάδα εκατοντάδες συμμετοχές. Αν και εμείς διαγωνιστήκαμε στη Θεσσαλονίκη, η επιτροπή που αποφασίζει για όλη την Ελλάδα είναι στην Αθήνα, στο Γαλλικό Ινστιτούτο. Για τη Βόρεια Ελλάδα, η τελετή γίνεται στην αίθουσα του Γαλλικού Ινστιτούτου κάθε χρόνο στις 30 Μαρτίου και είναι ανοιχτή στο κοινό.
Ο Κώστας, από την πλευρά του έκανε πάρα πολύ καλή δουλειά και φέτος και πέρσι. Πέρσι έκανε «Τα χαϊκού του έρωτα και της κρίσης», δηλαδή άλλη μια διαπολιτισμική προσέγγιση: τα τρίστιχα ιαπωνικά ποιήματα προσαρμοσμένα στην ελληνική πραγματικότητα, μέσω της γαλλοφωνίας. Αυτή είναι και η αξία της γαλλοφωνίας, να γνωρίζεις και να έρχεσαι σε επαφή με άλλους πολιτισμούς και κοινωνικοπολιτισμικά ιδεώδη χωρίς να απωλέσεις την ταυτότητά σου. Άλλο ένα παράδειγμα ήταν η γραπτή παραγωγή του συγκεκριμένου φοιτητή, που έγραψε και φέτος ένα πάρα πολύ ωραίο δοκίμιο με τίτλο «Ο μύθος του Σίσυφου και η προσωπική αντιμετώπιση της ελληνικής κρίσης». Πως πρέπει ως άνθρωποι σε προσωπικό επίπεδο να δούμε την κρίση.
Και η Έλενα έκανε μια πολύ καλή δουλειά που μου άρεσε πολύ γιατί ήταν αρκετά «σκληρή», με την έννοια ότι ήταν μια «μαύρη» αφήγηση. Αυτό που λέμε «histoire noire», είδος στο οποίο οι Γάλλοι έχουν μακρά παράδοση. Προσάρμοσε τη ροή της αφήγησής της στα στενά της Θεσσαλονίκης. Ήταν δύσκολο γιατί σε αυτό το είδος δεν μας ενδιαφέρει τι θα πει ο αφηγητής, αλλά τι κρύβεται πίσω από το μυαλό του και έτσι είναι πιο αγωνιώδης η αφήγηση. Όλο αυτό προήλθε από το ψυχολογικό μυθιστόρημα, από το ρεύμα των συγγραφέων των δεκαετιών ’50 και ’60 αλλά και από τον James Joyce.
Άρα βλέπουμε πως, μέσω της γραφής στα γαλλικά, μπορούμε να προβάλλουμε μια διαπολιτισμική κουλτούρα και πνευματική δημιουργία. Όλοι έχουμε φοβερές ιδέες, το θέμα είναι πως τη δική σου ιδέα θα την αφηγηθείς με τέτοιο τρόπο ώστε να είναι ελκυστικός. Ας μην ξεχνάμε ότι όλη η δουλειά γίνεται στα γαλλικά. Γι’ αυτό και δουλέψαμε κάνοντας διδασκαλία με τον καθένα ξεχωριστά, ανάλογα με το θέμα που είχε αναλάβει.
ΠτΘ: Είστε λοιπόν μια ομάδα, η οποία δραστηριοποιείται εδώ και πόσο καιρό;
Σ.Γ.: Ξεκινήσαμε από το μάθημα των γαλλικών που διδάσκεται στο πλαίσιο του προγράμματος σπουδών της Νομικής, όπου και πρότεινα να συμμετάσχουμε στον διαγωνισμό, όπως και έγινε: πέρσι και φέτος είχαμε από τρεις συμμετοχές στο διαγωνισμό. Όλα αυτά υπήρξαν η αφορμή να δημιουργηθεί μια ομάδα γαλλοφωνίας στη Νομική του ΔΠΘ. Όλοι ήταν φοιτητές νομικής, αυτό όμως σημαίνει ότι ο φοιτητής οποιουδήποτε τμήματος δεν μπορεί να συμμετάσχει στην ομάδα.
Πραγματικά αξίζει γιατί μέσα από αυτό μαθαίνεις πως ή γλώσσα δεν είναι ένα «ξερό» πράγμα, δεν είναι οι γραμματικοί τύποι, το πιο εντυπωσιακό στη γλώσσα είναι πως θα μάθεις να τη χειρίζεσαι και πως θα μάθεις να επικοινωνείς και να την αξιοποιείς. Αλλιώς θα ήταν όχι μόνο βαρετό αλλά και πολλές φορές ανούσιο. Για παράδειγμα η δουλειά του Κώστα ήταν μια καλή ευκαιρία για να δούμε πώς να συγγράψεις ένα δοκίμιο στα γαλλικά, πως είναι δυνατόν να μιλήσεις και να έρθεις σε επαφή με τον Καμύ που είναι ένα από τα μεγαλύτερα πνεύματα. Η Έλενα εξασκήθηκε στη μετάφραση και το πώς είναι να γράφεις σε άλλη γλώσσα.
Ο σκοπός είναι να συλλογιζόμαστε μέσα από όλα αυτά και να δούμε κάποια πράγματα. Πέραν τούτου είναι και πρόκληση να γράφεις σε άλλη γλώσσα, βάζεις στην άκρη το φόβο και το δισταγμό που έχεις για το αν θα τα καταφέρεις, τη δεύτερη φορά δε θα το σκεφτείς πολύ, θα πάρεις ένα στυλό και ένα χαρτί και θα ξεκινήσεις να γράφεις. Ίσως είναι και μια ευκαιρία να διαβάζεις και να έρχεσαι σε επαφή με άλλες πραγματικότητες. Για όλα αυτά λοιπόν σκέφτηκα να κάνω μια ομάδα γαλλοφωνίας, δηλαδή να υλοποιήσουμε διάφορες δράσεις που να έχουν σχέση με το γαλλικό πολιτισμό σε πρώτη φάση.
ΠτΘ: Έχετε κάποια σχέδια για τη συνέχεια;
Σ.Γ.: Βεβαίως, θέλουμε να κάνουμε στην Κομοτηνή ένα μίνι φεστιβάλ γαλλικού κινηματογράφου. Πιστεύω ότι μέσα από τη γλώσσα και τον πολιτισμό μπορείς να δεις και άλλα πράγματα και επίσης ότι το έχει ανάγκη η φοιτητική κοινότητα αλλά και η πόλη. Μέσα από τακτικές συναντήσεις και συζητήσεις των μελών μας θα αποφασίσουμε ποιο ακριβώς θα είναι το περιεχόμενο όπως και η μορφή του φεστιβάλ.
ΠτΘ: Όλη η προσπάθεια γίνεται με δικά σας έξοδα ή λαμβάνετε οικονομική βοήθεια από κάπου;
Σ.Γ.: Προς το παρόν τα έξοδα είναι δικά μας, εγώ ως υπεύθυνος της ομάδας θα ζητήσω κάποια στήριξη, αν και είναι δύσκολο σε περίοδο κρίσης.
ΠτΘ: Πόσοι φοιτητές διδάσκονται το μάθημα των γαλλικών στη Νομική Σχολή.
Σ.Γ.: Σε όλα τα έτη γύρω στους 50. Η ξένη γλώσσα στη Νομική αγγλικά και γαλλικά είναι επιλεγόμενο μάθημα, δεν είναι απαραίτητο να πάρεις, αλλά μπορείς να τα επιλέξεις και τα δύο. Πιστεύω ότι χρειάζονται οι γλώσσες γιατί βλέπεις και μια άλλη πραγματικότητα.
Να πούμε και κάποια πράγματα για το μάθημα: το προσανατόλισα σε αυτό που λέμε «γαλλικά ακαδημαϊκών σκοπών», δεν είναι μόνο να μάθεις την ορολογία, εξάλλου θα ήταν πολύ βαρετό. Σκοπός είναι τα γαλλικά να γίνουν ένα εργαλείο που θα σε βοηθήσει στις σπουδές σου, και πιο συγκεκριμένο στις νομικές σπουδές. Οπότε είναι προσαρμοσμένο στις ανάγκες ενός φοιτητή νομικής.
Άρα το επόμενο ερώτημα είναι «τι ανάγκες έχει ένας φοιτητής νομικής όσον αφορά στα γαλλικά;». Η απάντηση στο ερώτημα έχει δύο στάδια: το πρώτο είναι γιατί να επιλέξει τα γαλλικά και το δεύτερο πως θα του γίνουν εργαλείο ώστε να τον βοηθήσουν. Άρα το πρώτο σκέλος είναι να κάνει ένα μεταπτυχιακό στη Γαλλία, να παρακολουθήσει ένα σεμινάριο στα γαλλικά κ.λπ. Με δεδομένο ότι οι εξελίξεις τρέχουν, σε ό,τι συμβαίνει στην Ενωμένη Ευρώπη είμαστε και εμείς πρωταγωνιστές. Δεν είναι μια μακρινή έννοια η Ενωμένη Ευρώπη και η Ευρωπαϊκή Κοινότητα πια. Εξάλλου έχουμε και τις τελευταίες εξελίξεις και την κρίση, όλες αυτές τις αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του ΔΝΤ κ.λπ.
Κώστας Αποστολίδης, Ο μύθος του Σισύφου και η σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα
«Σε αυτό που έγραψα εγώ ουσιαστικά συνδυάζεται ο μύθος του Σισύφου και όλο αυτό που τράβηξε αυτός σε σχέση με τη δική μας σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα. Το φορτίο που κουβαλά ο κάθε Έλληνας ενδεχομένως στην πλάτη του, το άγχος. Προσπάθησα να αναδείξω τη διαχρονικότητα του μύθου, πως πάντα ένας μύθος μπορεί να ταιριάξει στον κάθε άνθρωπο ξεχωριστά, με τα προσωπικά του βιώματα.
Επίσης, θα ήθελα να τονίσω ότι όλη αυτή η δραστηριοποίηση, στο πλαίσιο της γαλλοφωνίας, και ειδικά σε ό,τι αφορά στο διαγωνισμό, είναι καλή γιατί σε οδηγεί σε μία πνευματική επαγρύπνηση με την έννοια ότι έγινε σε μια περίοδο εξεταστικής που, όπως και να το κάνουμε, είσαι πάνω από ένα βιβλίο όλη την ώρα. Κι εγώ, πραγματικά, ένα δύο βράδια όταν κάθισα και έγραψα ή τέλος πάντων μπήκα στη διαδικασία να συνδυάσω το παράδειγμα του Καμί με τη σύγχρονη πραγματικότητα, με βοήθησε πάρα πολύ, δηλαδή ξεκουράστηκα, όσο και αν ακούγεται οξύμωρο, ένιωσα μέσα μου ότι δραστηριοποιούμαι, ότι ζω.
Γιατί έχουμε ξεχάσει ειδικά οι νέοι πώς να εκφραζόμαστε, μέσα από δοκίμια, από ποίηση, από λογοτεχνία, από ζωγραφική. Και η λογοτεχνία προσφέρει πάρα πολλά με αυτόν τον τρόπο. Όπως το ποίημα που έγραψε η Έλενα, τη δική της αφήγηση. Είναι κι αυτό μια δραστηριότητα πνευματική. Τι έχουμε μάθει, μόνο να βγαίνουμε, να πίνουμε ποτά, καλά είναι κι αυτά δε λέω, αλλά δεν μπορούμε να κάνουμε μια στοιχειώδη κουβέντα και είναι θλιβερό αυτό, ειδικά σε αυτές τις εποχές που ζούμε. Αν δεν υπάρχει η πνευματική αφύπνιση και η συνεχής εγρήγορση, τι κάνουμε; Γινόμαστε αυτό που μας πλασάρουν τα media, δεν έχουμε καθόλου κριτική σκέψη, καθόλου οξυδέρκεια, τίποτα. Η γαλλοφωνία και οι πρωτοβουλίες του κ. Γραβάνη είναι ένα καλό μέσο για να το επιτύχουμε αυτό.»
Έλενα Μπαμπασιώτη, Περιπλάνηση στα στενά της Θεσσαλονίκης
Εγώ έκανα στην ουσία μια περιπλάνηση στα στενά της Θεσσαλονίκης. Η αφετηρία ήτανε σε ένα μπαρ, από το οποίο ξεκινάω, βγαίνω και περιπλανιέμαι σε διάφορα στενά, μπαίνω σε ένα σπίτι, γενικά υπάρχει μια πολύ μυστηριακή ατμόσφαιρα και μέσω όλου αυτού διοχετεύεται και ο φόβος μου. Δηλαδή δείχνω ότι φοβάμαι, αγχώνομαι για το τι πρέπει να συμβεί εκείνο το βράδυ, είναι σαν μία ιστορία παραίσθησης στα γαλλικά.
Kostas Apostolidis, La crise grecque et le mythe de Sisyphe: histoire d’une opposition spirituelle
«Les conséquences sont pénibles. Dieux” modernes ne pardonnent pas. Ils ont puni la Grèce et le peuple en imposant des mesures d’ austérité et de pauvreté en condamnant les Grecs a vivre dans des conditions précaire. Chaque Grec doit porter, comme Sisyphe, le fardeau qui rend sa vie pénible. Ce martyr que subit le peuple Grec lui donne l’impression que cette vie ne va pas changer»
Κώστας Αποστολίδης, Η ελληνική κρίση και ο μύθος του Σίσυφου: ιστορία μιας πνευματικής αντιπαράθεσης
«Οι συνέπειες είναι θλιβερές. Οι σύγχρονοι θεοί δεν συγχωρούν. Τιμώρησαν την Ελλάδα και τον λαό της, επιβάλλοντας μέτρα αυστηρότητας και φτώχειας και διατάζοντας τους Έλληνες να ζήσουν σε επισφαλείς συνθήκες. Ο κάθε Έλληνας πρέπει να κουβαλά, όπως ο Σίσυφος, το φορτίο που καθιστά τη ζωή του θλιβερή. Το μαρτύριο αυτό, που δοκιμάζει ο ελληνικός λαός, του δίνει την εντύπωση ότι αυτή η ζωή δεν πρόκειται να αλλάξει»
Elena Babasioti, Les secrets hallucinatoires de l’ ivresse: le sanatorium de Parnasse
«J’aime me balader, surtout le soir, dans les ruelles les plus secrètes de ma ville bien-aimée…Salonique est une ville mystérieuse une ville où l’ errance toujours m’a fasciné, et …Voilà …il est 3 heures moins quart, à peine sortie d’un bar connu, aux environs de la rue Zefksidos, mes yeux lourds de la fatigue de la journée et l’étourdissement provoqué par l’alcool, m’éloignaient de la réalité»
Έλενα Μπαπασιώτη, Τα παραισθησιογόνα μυστικά της μέθης: Το σανατόριο του Παρνασσού
«Μου αρέσει να περιπλανιέμαι, ιδιαίτερα τη νύχτα, στους πιο μυστικούς δρόμους της πολυαγαπημένης μου πόλης… Η Θεσσαλονίκη είναι μια πόλη μυστηριώδης, μία πόλη όπου η περιπλάνηση πάντα με συνάρπαζε, και… Να… είναι τρεις παρά τέταρτο, ακριβώς έξω από το γνωστό μπαρ, γύρω από την οδό Ζεύξιδος, τα μάτια μου βαριά από την κούραση της ημέρας και την ζάλη που έχει προκαλέσει το αλκόολ, με απομακρύνουν από την πραγματικότητα»
Απόρροια της δραστηριοποίησης αυτής οι πολύ ωραίες δουλειές κάποιων φοιτητριών και φοιτητών με τις οποίες το Δημοκρίτειο συμμετέχει τα τελευταία χρόνια στον πανελλήνιο διαγωνισμό γαλλοφωνίας, που λαμβάνει χώρα κάθε Μάρτιο.
Για τις δουλειές αυτές, για την έννοια της γαλλοφωνίας εν γένει, αλλά και για τα μελλοντικά τους σχέδια μίλησαν στον Παρατηρητή της Θράκης, ο Στέφανος Γραβάνης, αλλά και τα μέλη της δυναμικής αυτής ομάδας Έλενα Μπαμπασιώτη και Κώστας Αποστολίδης.
ΠτΘ: Τι ακριβώς εννοούμε με τον όρο «γαλλοφωνία»;
Σ.Γ.: Όταν αναφερόμαστε στη γαλλοφωνία εννοούμε την πνευματική γαλλοφωνία και τη γαλλοφωνία ως πολιτικό θεσμό. Η γαλλοφωνία ως έννοια πνευματική είναι, θα μπορούσαμε να πούμε, το σύνολο των χωρών και των κατοίκων τους, που έχουνε δεσμούς με τη Γαλλία, γλωσσικούς, πολιτισμικούς, πολιτικούς, κ.λπ. Ο βασικός όμως φορέας και το κοινό σημείο αναφοράς είναι η γλώσσα. Διότι στη γαλλοφωνία ανήκουν χώρες που είτε είχανε τα γαλλικά ως πρώτη γλώσσα, είτε ως γλώσσα της διοίκησης, είτε ως δεύτερη γλώσσα. Κυρίως οι αφρικανικές και οι αραβικές χώρες που ήταν αποικίες ή είχαν μια σχέση εξάρτησης. Οπότε από τα μέσα του ’60 άρχισε να καλλιεργείται η ιδέα μιας ένωσης, ένα είδος συνεργασίας η οποία θα έχει ως στόχο τη σύναψη δεσμών, πολιτικών, κοινωνικών, πολιτισμικών, εμπορικών κ.λπ. μεταξύ όλων αυτών των χωρών που θα έχουν ως κοινό σημείο αναφοράς τη γαλλική γλώσσα.
ΠτΘ: Χώρες όπως η Αλγερία για παράδειγμα, που υπήρξε για δεκαετίες υπό γαλλική κατοχή, ήταν σύμφωνες στην υλοποίηση αυτής της ιδέας ή την είδαν εχθρικά;
Σ.Γ.: Βεβαίως ήταν σύμφωνες. Οι περισσότερες χώρες που εντάσσονται στον οργανισμό της γαλλοφωνίας είναι οι πρώην αποικίες. Δεν είναι σαν το common wealth, την ένωση της Βρετανικής Αυτοκρατορίας. Η γαλλοφωνία ως έννοια αναφέρεται στην προαγωγή των διαπολιτισμικών συναλλαγών κυρίως και έπειτα των πολιτικών και οικονομικών μεταξύ των χωρών που ανήκουν σε αυτό τον οργανισμό και φυσικά με κοινό τόπο συνεννόησης τη γαλλική γλώσσα. Σκεφτείτε ότι από το 2005 και η Ελλάδα ανήκει στη γαλλοφωνία χωρίς τα γαλλικά να είναι η πρώτη ούτε η γλώσσα της διοίκησης. Τα γαλλικά τα μάθαιναν οι Έλληνες ανέκαθεν και πολύ περισσότερο στο παρελθόν και, μάλιστα, από το 19ο αιώνα μέχρι και τη δεκαετία του ’50 ήταν η πρώτη ξένη γλώσσα. Ωστόσο παρέμενε ξένη γλώσσα.
Η ένωση αυτή δεν φιλοδοξεί να γίνει ένας οργανισμός όπου θα κυριαρχεί η μητροπολιτική Γαλλία με δεύτερους τους Καναδούς που θεωρούνται ισχυροί. Ίσα ίσα είναι ένας οργανισμός που έχει ως στόχο την προώθηση μιας πολιτικής προσέγγισης των λαών, κυρίως διαμέσου του πολιτισμού, του πνεύματος αλλά φυσικά και των σπουδών, της εκπαίδευσης και, σε δεύτερο επίπεδο, του εμπορίου, και της οικονομίας,
ΠτΘ: Και πως υλοποιείται αυτή η ιδέα;
Σ.Γ.: Υπάρχει ο οργανισμός γαλλοφωνίας με έδρα τη Γαλλία και τα κατά τόπους γραφεία της Κεντροανατολικής Ευρώπης, της Αφρικής, της Αμερικής κ.λπ. Υλοποιούνται δράσεις σε όλους τους τομείς: παιδεία, υγεία, κοινωνία. Για παράδειγμα δίνονται πολλές υποτροφίες σε φοιτητές για να σπουδάσουν όχι μόνο στη Γαλλία αλλά σε γαλλόφωνες χώρες γενικά. Επίσης, δράσεις όσον αφορά στην αντιμετώπιση προβλημάτων της καθημερινής ζωής, όπως κατασκευή κτιρίων ή υδρευτικών και αρδευτικών συστημάτων στις χώρες της Αφρικής κ.λπ.
ΠτΘ: Η γαλλοφωνία στην Ελλάδα «τρέχει» πιο πολύ από τα γαλλικά ινστιτούτα;
Σ.Γ.: Ένας φορέας είναι τα ινστιτούτα Αθηνών και Θεσσαλονίκης μαζί με τη γαλλική πρεσβεία στην Αθήνα και το γαλλικό προξενείο στη Θεσσαλονίκη. Κυρίως όμως εμπλέκονται τα γραφεία της γαλλοφωνίας. Εγγύτερα σε εμάς, όπως καταλαβαίνετε, είναι το Γαλλικό Προξενείο και το Γαλλικό Ινστιτούτου, μάλιστα ο πρόξενος είναι και διευθυντής του Ινστιτούτου.
ΠτΘ: Εσείς, ως Δημοκρίτειο, πως συμμετέχετε στη γαλλοφωνία;
Σ.Γ.: Κάθε χρόνο στις 20 Μαρτίου είναι η ημέρα της γαλλοφωνίας και υπάρχει συντονισμός με διάφορες δράσεις σε όλα τα μέρη της Ευρώπης και του κόσμου. Στην Ελλάδα υπάρχει ο διαγωνισμός της γαλλοφωνίας, που περιλαμβάνει όλους τους νέους από την πρωτοβάθμια εκπαίδευση, τα δημοτικά μέχρι τα πανεπιστήμια και τις επαγγελματικές σχολές. Ως Δημοκρίτειο και Νομική Σχολή συμμετείχαμε δύο χρονιές, πέρσι και φέτος.
Τι γίνεται λοιπόν σε αυτό το διαγωνισμό; Υπάρχει μία θεματική αυτό που λέγαμε για τις διαπολιτισμικές ανταλλαγές , πέρσι ήταν η νοσταλγία, με μια ευρεία έννοια. Προερχόμενη από τα ελληνικά, νόστος και άλγος, αναφερόταν για παράδειγμα στον Οδυσσέα και τη νοσταλγία στην Οδύσσεια. Οι παραγωγές ήταν ελεύθερες, ο καθένας μπορούσε να κάνει ό,τι παραγωγή ήθελε, καλλιτεχνική ή συγγραφική. Μπορούσες να σχεδιάσεις, να παράγεις κόμικς, να παράγεις κάτι σε γραπτό λόγο, ένα πεζογράφημα, ποίηση, κάτι οπτικοακουστικό, multimedia, άλλοι έκαναν ταινία μικρού μήκους, άλλοι θεατρική παράσταση. Με κοινό σημείο τα γαλλικά και τις δέκα λέξεις-κλειδιά της γαλλοφωνίας, που καθορίζονται από μία διεθνή επιτροπή. Φέτος ήταν η αφήγηση, να αφηγηθείς με όποιον τρόπο ήθελες, είτε γραπτά είτε μέσω εικόνας.
Να πούμε ότι πέρσι κερδίσαμε το πρώτο βραβείο με τη φοιτήτρια της Νομικής Μαρίνα Πετκανά, η οποία έγραψε ποίημα για τη νοσταλγία εμπλέκοντας στίχους του Σεφέρη και της Πολυδούρη με δικούς της στίχους. Κέρδισε έτσι το πρώτο βραβείο και ένα ταξίδι 15 ημερών στη Γαλλία, με όλα τα έξοδα πληρωμένα. Φέτος, κερδίσαμε με την Ιωάννα Λύτρα, που είναι στο πρώτο έτος, η οποία βασίστηκε στο μύθο της γοργόνας και του Μεγάλου Αλεξάνδρου και έγραψε ένα πολύ ωραίο ερωτικό ποίημα.
ΠτΘ: Μιλάμε για την πρώτη και τη δεύτερη θέση μεταξύ πόσων συμμετοχών;
Σ.Γ.: Απ’ όλη την Ελλάδα εκατοντάδες συμμετοχές. Αν και εμείς διαγωνιστήκαμε στη Θεσσαλονίκη, η επιτροπή που αποφασίζει για όλη την Ελλάδα είναι στην Αθήνα, στο Γαλλικό Ινστιτούτο. Για τη Βόρεια Ελλάδα, η τελετή γίνεται στην αίθουσα του Γαλλικού Ινστιτούτου κάθε χρόνο στις 30 Μαρτίου και είναι ανοιχτή στο κοινό.
Ο Κώστας, από την πλευρά του έκανε πάρα πολύ καλή δουλειά και φέτος και πέρσι. Πέρσι έκανε «Τα χαϊκού του έρωτα και της κρίσης», δηλαδή άλλη μια διαπολιτισμική προσέγγιση: τα τρίστιχα ιαπωνικά ποιήματα προσαρμοσμένα στην ελληνική πραγματικότητα, μέσω της γαλλοφωνίας. Αυτή είναι και η αξία της γαλλοφωνίας, να γνωρίζεις και να έρχεσαι σε επαφή με άλλους πολιτισμούς και κοινωνικοπολιτισμικά ιδεώδη χωρίς να απωλέσεις την ταυτότητά σου. Άλλο ένα παράδειγμα ήταν η γραπτή παραγωγή του συγκεκριμένου φοιτητή, που έγραψε και φέτος ένα πάρα πολύ ωραίο δοκίμιο με τίτλο «Ο μύθος του Σίσυφου και η προσωπική αντιμετώπιση της ελληνικής κρίσης». Πως πρέπει ως άνθρωποι σε προσωπικό επίπεδο να δούμε την κρίση.
Και η Έλενα έκανε μια πολύ καλή δουλειά που μου άρεσε πολύ γιατί ήταν αρκετά «σκληρή», με την έννοια ότι ήταν μια «μαύρη» αφήγηση. Αυτό που λέμε «histoire noire», είδος στο οποίο οι Γάλλοι έχουν μακρά παράδοση. Προσάρμοσε τη ροή της αφήγησής της στα στενά της Θεσσαλονίκης. Ήταν δύσκολο γιατί σε αυτό το είδος δεν μας ενδιαφέρει τι θα πει ο αφηγητής, αλλά τι κρύβεται πίσω από το μυαλό του και έτσι είναι πιο αγωνιώδης η αφήγηση. Όλο αυτό προήλθε από το ψυχολογικό μυθιστόρημα, από το ρεύμα των συγγραφέων των δεκαετιών ’50 και ’60 αλλά και από τον James Joyce.
Άρα βλέπουμε πως, μέσω της γραφής στα γαλλικά, μπορούμε να προβάλλουμε μια διαπολιτισμική κουλτούρα και πνευματική δημιουργία. Όλοι έχουμε φοβερές ιδέες, το θέμα είναι πως τη δική σου ιδέα θα την αφηγηθείς με τέτοιο τρόπο ώστε να είναι ελκυστικός. Ας μην ξεχνάμε ότι όλη η δουλειά γίνεται στα γαλλικά. Γι’ αυτό και δουλέψαμε κάνοντας διδασκαλία με τον καθένα ξεχωριστά, ανάλογα με το θέμα που είχε αναλάβει.
ΠτΘ: Είστε λοιπόν μια ομάδα, η οποία δραστηριοποιείται εδώ και πόσο καιρό;
Σ.Γ.: Ξεκινήσαμε από το μάθημα των γαλλικών που διδάσκεται στο πλαίσιο του προγράμματος σπουδών της Νομικής, όπου και πρότεινα να συμμετάσχουμε στον διαγωνισμό, όπως και έγινε: πέρσι και φέτος είχαμε από τρεις συμμετοχές στο διαγωνισμό. Όλα αυτά υπήρξαν η αφορμή να δημιουργηθεί μια ομάδα γαλλοφωνίας στη Νομική του ΔΠΘ. Όλοι ήταν φοιτητές νομικής, αυτό όμως σημαίνει ότι ο φοιτητής οποιουδήποτε τμήματος δεν μπορεί να συμμετάσχει στην ομάδα.
Πραγματικά αξίζει γιατί μέσα από αυτό μαθαίνεις πως ή γλώσσα δεν είναι ένα «ξερό» πράγμα, δεν είναι οι γραμματικοί τύποι, το πιο εντυπωσιακό στη γλώσσα είναι πως θα μάθεις να τη χειρίζεσαι και πως θα μάθεις να επικοινωνείς και να την αξιοποιείς. Αλλιώς θα ήταν όχι μόνο βαρετό αλλά και πολλές φορές ανούσιο. Για παράδειγμα η δουλειά του Κώστα ήταν μια καλή ευκαιρία για να δούμε πώς να συγγράψεις ένα δοκίμιο στα γαλλικά, πως είναι δυνατόν να μιλήσεις και να έρθεις σε επαφή με τον Καμύ που είναι ένα από τα μεγαλύτερα πνεύματα. Η Έλενα εξασκήθηκε στη μετάφραση και το πώς είναι να γράφεις σε άλλη γλώσσα.
Ο σκοπός είναι να συλλογιζόμαστε μέσα από όλα αυτά και να δούμε κάποια πράγματα. Πέραν τούτου είναι και πρόκληση να γράφεις σε άλλη γλώσσα, βάζεις στην άκρη το φόβο και το δισταγμό που έχεις για το αν θα τα καταφέρεις, τη δεύτερη φορά δε θα το σκεφτείς πολύ, θα πάρεις ένα στυλό και ένα χαρτί και θα ξεκινήσεις να γράφεις. Ίσως είναι και μια ευκαιρία να διαβάζεις και να έρχεσαι σε επαφή με άλλες πραγματικότητες. Για όλα αυτά λοιπόν σκέφτηκα να κάνω μια ομάδα γαλλοφωνίας, δηλαδή να υλοποιήσουμε διάφορες δράσεις που να έχουν σχέση με το γαλλικό πολιτισμό σε πρώτη φάση.
ΠτΘ: Έχετε κάποια σχέδια για τη συνέχεια;
Σ.Γ.: Βεβαίως, θέλουμε να κάνουμε στην Κομοτηνή ένα μίνι φεστιβάλ γαλλικού κινηματογράφου. Πιστεύω ότι μέσα από τη γλώσσα και τον πολιτισμό μπορείς να δεις και άλλα πράγματα και επίσης ότι το έχει ανάγκη η φοιτητική κοινότητα αλλά και η πόλη. Μέσα από τακτικές συναντήσεις και συζητήσεις των μελών μας θα αποφασίσουμε ποιο ακριβώς θα είναι το περιεχόμενο όπως και η μορφή του φεστιβάλ.
ΠτΘ: Όλη η προσπάθεια γίνεται με δικά σας έξοδα ή λαμβάνετε οικονομική βοήθεια από κάπου;
Σ.Γ.: Προς το παρόν τα έξοδα είναι δικά μας, εγώ ως υπεύθυνος της ομάδας θα ζητήσω κάποια στήριξη, αν και είναι δύσκολο σε περίοδο κρίσης.
ΠτΘ: Πόσοι φοιτητές διδάσκονται το μάθημα των γαλλικών στη Νομική Σχολή.
Σ.Γ.: Σε όλα τα έτη γύρω στους 50. Η ξένη γλώσσα στη Νομική αγγλικά και γαλλικά είναι επιλεγόμενο μάθημα, δεν είναι απαραίτητο να πάρεις, αλλά μπορείς να τα επιλέξεις και τα δύο. Πιστεύω ότι χρειάζονται οι γλώσσες γιατί βλέπεις και μια άλλη πραγματικότητα.
Να πούμε και κάποια πράγματα για το μάθημα: το προσανατόλισα σε αυτό που λέμε «γαλλικά ακαδημαϊκών σκοπών», δεν είναι μόνο να μάθεις την ορολογία, εξάλλου θα ήταν πολύ βαρετό. Σκοπός είναι τα γαλλικά να γίνουν ένα εργαλείο που θα σε βοηθήσει στις σπουδές σου, και πιο συγκεκριμένο στις νομικές σπουδές. Οπότε είναι προσαρμοσμένο στις ανάγκες ενός φοιτητή νομικής.
Άρα το επόμενο ερώτημα είναι «τι ανάγκες έχει ένας φοιτητής νομικής όσον αφορά στα γαλλικά;». Η απάντηση στο ερώτημα έχει δύο στάδια: το πρώτο είναι γιατί να επιλέξει τα γαλλικά και το δεύτερο πως θα του γίνουν εργαλείο ώστε να τον βοηθήσουν. Άρα το πρώτο σκέλος είναι να κάνει ένα μεταπτυχιακό στη Γαλλία, να παρακολουθήσει ένα σεμινάριο στα γαλλικά κ.λπ. Με δεδομένο ότι οι εξελίξεις τρέχουν, σε ό,τι συμβαίνει στην Ενωμένη Ευρώπη είμαστε και εμείς πρωταγωνιστές. Δεν είναι μια μακρινή έννοια η Ενωμένη Ευρώπη και η Ευρωπαϊκή Κοινότητα πια. Εξάλλου έχουμε και τις τελευταίες εξελίξεις και την κρίση, όλες αυτές τις αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του ΔΝΤ κ.λπ.
Κώστας Αποστολίδης, Ο μύθος του Σισύφου και η σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα
«Σε αυτό που έγραψα εγώ ουσιαστικά συνδυάζεται ο μύθος του Σισύφου και όλο αυτό που τράβηξε αυτός σε σχέση με τη δική μας σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα. Το φορτίο που κουβαλά ο κάθε Έλληνας ενδεχομένως στην πλάτη του, το άγχος. Προσπάθησα να αναδείξω τη διαχρονικότητα του μύθου, πως πάντα ένας μύθος μπορεί να ταιριάξει στον κάθε άνθρωπο ξεχωριστά, με τα προσωπικά του βιώματα.
Επίσης, θα ήθελα να τονίσω ότι όλη αυτή η δραστηριοποίηση, στο πλαίσιο της γαλλοφωνίας, και ειδικά σε ό,τι αφορά στο διαγωνισμό, είναι καλή γιατί σε οδηγεί σε μία πνευματική επαγρύπνηση με την έννοια ότι έγινε σε μια περίοδο εξεταστικής που, όπως και να το κάνουμε, είσαι πάνω από ένα βιβλίο όλη την ώρα. Κι εγώ, πραγματικά, ένα δύο βράδια όταν κάθισα και έγραψα ή τέλος πάντων μπήκα στη διαδικασία να συνδυάσω το παράδειγμα του Καμί με τη σύγχρονη πραγματικότητα, με βοήθησε πάρα πολύ, δηλαδή ξεκουράστηκα, όσο και αν ακούγεται οξύμωρο, ένιωσα μέσα μου ότι δραστηριοποιούμαι, ότι ζω.
Γιατί έχουμε ξεχάσει ειδικά οι νέοι πώς να εκφραζόμαστε, μέσα από δοκίμια, από ποίηση, από λογοτεχνία, από ζωγραφική. Και η λογοτεχνία προσφέρει πάρα πολλά με αυτόν τον τρόπο. Όπως το ποίημα που έγραψε η Έλενα, τη δική της αφήγηση. Είναι κι αυτό μια δραστηριότητα πνευματική. Τι έχουμε μάθει, μόνο να βγαίνουμε, να πίνουμε ποτά, καλά είναι κι αυτά δε λέω, αλλά δεν μπορούμε να κάνουμε μια στοιχειώδη κουβέντα και είναι θλιβερό αυτό, ειδικά σε αυτές τις εποχές που ζούμε. Αν δεν υπάρχει η πνευματική αφύπνιση και η συνεχής εγρήγορση, τι κάνουμε; Γινόμαστε αυτό που μας πλασάρουν τα media, δεν έχουμε καθόλου κριτική σκέψη, καθόλου οξυδέρκεια, τίποτα. Η γαλλοφωνία και οι πρωτοβουλίες του κ. Γραβάνη είναι ένα καλό μέσο για να το επιτύχουμε αυτό.»
Έλενα Μπαμπασιώτη, Περιπλάνηση στα στενά της Θεσσαλονίκης
Εγώ έκανα στην ουσία μια περιπλάνηση στα στενά της Θεσσαλονίκης. Η αφετηρία ήτανε σε ένα μπαρ, από το οποίο ξεκινάω, βγαίνω και περιπλανιέμαι σε διάφορα στενά, μπαίνω σε ένα σπίτι, γενικά υπάρχει μια πολύ μυστηριακή ατμόσφαιρα και μέσω όλου αυτού διοχετεύεται και ο φόβος μου. Δηλαδή δείχνω ότι φοβάμαι, αγχώνομαι για το τι πρέπει να συμβεί εκείνο το βράδυ, είναι σαν μία ιστορία παραίσθησης στα γαλλικά.
Kostas Apostolidis, La crise grecque et le mythe de Sisyphe: histoire d’une opposition spirituelle
«Les conséquences sont pénibles. Dieux” modernes ne pardonnent pas. Ils ont puni la Grèce et le peuple en imposant des mesures d’ austérité et de pauvreté en condamnant les Grecs a vivre dans des conditions précaire. Chaque Grec doit porter, comme Sisyphe, le fardeau qui rend sa vie pénible. Ce martyr que subit le peuple Grec lui donne l’impression que cette vie ne va pas changer»
Κώστας Αποστολίδης, Η ελληνική κρίση και ο μύθος του Σίσυφου: ιστορία μιας πνευματικής αντιπαράθεσης
«Οι συνέπειες είναι θλιβερές. Οι σύγχρονοι θεοί δεν συγχωρούν. Τιμώρησαν την Ελλάδα και τον λαό της, επιβάλλοντας μέτρα αυστηρότητας και φτώχειας και διατάζοντας τους Έλληνες να ζήσουν σε επισφαλείς συνθήκες. Ο κάθε Έλληνας πρέπει να κουβαλά, όπως ο Σίσυφος, το φορτίο που καθιστά τη ζωή του θλιβερή. Το μαρτύριο αυτό, που δοκιμάζει ο ελληνικός λαός, του δίνει την εντύπωση ότι αυτή η ζωή δεν πρόκειται να αλλάξει»
Elena Babasioti, Les secrets hallucinatoires de l’ ivresse: le sanatorium de Parnasse
«J’aime me balader, surtout le soir, dans les ruelles les plus secrètes de ma ville bien-aimée…Salonique est une ville mystérieuse une ville où l’ errance toujours m’a fasciné, et …Voilà …il est 3 heures moins quart, à peine sortie d’un bar connu, aux environs de la rue Zefksidos, mes yeux lourds de la fatigue de la journée et l’étourdissement provoqué par l’alcool, m’éloignaient de la réalité»
Έλενα Μπαπασιώτη, Τα παραισθησιογόνα μυστικά της μέθης: Το σανατόριο του Παρνασσού
«Μου αρέσει να περιπλανιέμαι, ιδιαίτερα τη νύχτα, στους πιο μυστικούς δρόμους της πολυαγαπημένης μου πόλης… Η Θεσσαλονίκη είναι μια πόλη μυστηριώδης, μία πόλη όπου η περιπλάνηση πάντα με συνάρπαζε, και… Να… είναι τρεις παρά τέταρτο, ακριβώς έξω από το γνωστό μπαρ, γύρω από την οδό Ζεύξιδος, τα μάτια μου βαριά από την κούραση της ημέρας και την ζάλη που έχει προκαλέσει το αλκόολ, με απομακρύνουν από την πραγματικότητα»
Συντάκτης:Δημήτρης - Γρηγόρης Κολώνης
e-mail: paratiritis.grigoris@gmail.com
Πηγή: http://paratiritis-news.gr/detailed_article.php?id=163197&categoryid=6
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου